İnşaat sektörü, birçok iş koluna istihdam sağlayan lokomotif bir sektördür. Bu kapsamda çok
sayıda yasa, yönetmelik, genelge ve tebliğ çıkarılmış olup, özellik arzeden konular açıklığa kavuşturulmaya çalışılmıştır. İnşaat kavramı hukuk
sistemi içinde değişik şekillerde tanımlandığı için
başta inşaatın tanımı, çeşitleri ve yapım usulleri
konuları öne çıkmaktadır. Bu çalışmada belirtilen konular ayrıntılı bir şekilde ele alınacak ve
açıklanacaktır.
2- İNŞAATIN TANIMI
Hukuk sistemi içerisindeki çeşitli kanunlarda
inşaat kavramına değişik şekillerde değinilmiştir.
818 sayılı Borçlar Kanunu’nun 355-371. maddesinde “imal” kavramının tanımı yapılmıştır. Bu
tanıma göre bina, yol, köprü yapımı, kanal açılması, makine, alet, mobilya yapılması, elektrik
tesisatının yaptırılması, gemi, ilaç yapımı, elbise
ve başlıca giyim eşyalarının dikimi gibi uğraşlar
imalat olarak ifade edilmiştir.
4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’na göre inşaat
ve imalat; arazi ile birleştirilmiş malzeme ve emek
sarfı ile imal, inşa veya tanzim edilmiş şeylerdir.
Ayrıca 3194 sayılı İmar Kanunu’nun 5. maddesinde yapı tabirine yer verilmiş ve yapı, karada
ve suda daimi ve geçici, resmi ve özel, yer altı ve
yer üstü inşaatı ile bunların ilave, değişiklik ve tamirlerini içine alan sabit ve müteharrik tesisler
olarak tanımlanmıştır.
4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 4. maddesinde yapım; bina, karayolu, demiryolu, otoyol, havalimanı, rıhtım, liman, tersane, köprü, tünel, metro, viyadük, spor tesisi, altyapı, boru iletim hattı, haberleşme ve enerji nakil hattı, baraj, enerji santrali,
rafineri tesisi, sulama tesisi, toprak ıslahı, taşkın koruma ve dekapaj gibi her türlü inşaat işleri ve bu işlerle ilgili tesisat, imalat, ihrazat, nakliye, tamamlama, büyük onarım, restorasyon, çevre düzenlemesi, sondaj, yıkma, güçlendirme ve montaj işleri ile
benzeri yapım işleri şeklinde ifade edilmiştir.
3- İNŞAATIN ÇEŞİTLERİ
Medeni Kanun kapsamında inşaatı menkul inşaat ve menkul olmayan (taşınmaz) inşaat olmak
üzere ikili bir ayrımda incelemek mümkündür.
3.1- Menkul İnşaat
Sürekli kalmak amacı olmaksızın belirli bir
hizmete ayrılmak üzere meydana getirilen inşaattır. Menkul inşaatlara örnek olarak barakalar,
yazlık sinema ve tiyatro sahneleri, panayırlarda
inşa olunan tezgahlar, bayramlar ve törenler nedeniyle inşa olunan tribünler gösterilebilir. Bu tür
inşaatların tapu siciline kaydı gerekmez.
3.2- Menkul Olmayan (Taşınmaz)
İnşaat İnsan eliyle toprağa bağlı olarak sürekli kalmak üzere meydana getirilen ve ekonomik değer
taşıyan varlıklardır. Bu tür inşaatlara yollar, köprüler, binalar, meydanlar örnek olarak verilebilir.
Taşınmaz mallar grubuna giren inşaatlar, özellikleri ve yapımındaki uzmanlık ve teknik nedenlerden dolayı üç grupta toplanabilir6 7:
1. Konutlar: Ev, apartman vb.
2. Ticari, sınai, sosyal ve kültürel yapılar: İşyeri, fabrika binası ve ek tesisleri, otel, hastane,
okul vb.
3. Özel uzmanlık isteyen inşaatlar: Yol, köprü, baraj, liman, hava alanı vb.
4.2- Taahhüt Şeklinde Yapılan İnşaatlar
Taahhüt, kendi nam ve hesabına gerçek ve tüzel kişilere karşı, sözleşmeli veya sözleşmesiz
olarak bir işin yapılmasını veya bir malın teslimini üstlenmektir*.
Taahhüt şeklinde yapılan inşaatlar kamuya
yapılabileceği gibi özel sektör firma ve kişilerine
de yapılabilir. Özel sektör işlerinde işin ne şekilde ihale edileceğine ve kime verileceğine ilişkin
konulmuş kurallar bulunmamaktadır. Ancak kamuya ait inşaat işlerinin yaptırılması Kamu İhale
Kanunu’na tabidir. İhale usulleri Kamu İhale Kanunu’nun ikinci kısmının birinci bölümünde düzenlenmiştir. Kanun’un 18. maddesinde idarelerce mal ve hizmet alımları ile yapım işlerinin ihalelerinde uygulanacak usuller’0